Eem

Vanaf de Koppelpoort in Amersfoort vormt de Eem een 18km lange vaarverbinding met de Randmeren. De wateralmanak typeert de Eem als een ‘door aantrekkelijk, vogelrijk weidelandschap kronkelende rivier’ die eindigt in het centrum van Amersfoort. 

Kenmerken 

• type vaartocht :  je vaart de rivier heen en terug, je kunt ‘m niet opnemen in een rondje
• karakteristieken : meanderende relatief kleine rivier, natuurrijk, idyllisch, fraaie stadshaven
• diepgang overal meer dan 3m
• in Amersfoort ligt een vaste brug van 2m20, alle andere zijn beweegbaar of hoger dan 7m
• sommige beweegbare bruggen hebben eind van de middag een uurtje spitssluiting
• beperkingen : maximumsnelheid op sommige stukken 6km/u, verder 12 km/u

Aan de ‘toertochten per motorboot’ van deze website voegen we elke maand een toertocht toe die is ontleend aan het boek ‘Hollands water’. Wellicht doen wij je er een plezier mee op dit boek (300 pagina’s puur vaarplezier) te wijzen als een geslaagd cadeau.

Je kunt het hier bestellen. 

© Pim van der Marel 2024

We vertrekken vanuit Huizen waar onze boot 's morgens nog in de botenlift hangt. We krijgen een flinke RIB ter beschikking met een 100PK outboard aan de spiegel. We zullen ons dus moeten inhouden. We varen voorzichtig naar de vaargeul en gaan stuurboord uit naar de Stichtse Brug. Kort daarna vinden we op een groene boei een bord dat de richting aangeeft. De Eem krijgt zijn water van een aantal Veluwse beken en van het Valleikanaal. Dit laatste kanaal is weinig bekend omdat het niet bevaarbaar is. Maar het kanaal en daarmee ook de Eem zorgen wel voor de complete afwatering van de Gelderse Vallei. Het kanaal loopt van de Nederrijn bij Rhenen naar Amersfoort. Het tegenovergestelde gebeurt ook : bij lage waterstanden in de zomer wordt water ingelaten bij Rhenen dat op deze manier de Randmeren bereikt. 

Historie

Van ringvaarten zijn we gewend dat die hoger liggen dan de drooggemaakte polder die ze omringen. De Eem ligt weliswaar ook hoger, maar hier is het inklinken van het omliggende land de oorzaak. De rivier duikt voor het eerst op in een akte van Karel de Grote in de 8e eeuw, maar was er al ver voor die tijd. In vroeger tijd stond de Eem ook bekend als (H)Amer. De stad Amersfoort blijkt haar naam te danken aan een doorwaadbare plaats in deze Amer. Zo’n doorwaadbare plaats heette vroeger een voorde of een drecht. Leuk is dat Amersfoort dit ontstaan van de naam gemeen heeft met bijvoorbeeld Dordrecht maar ook met plaatsen als Frankfurt en Oxford.

Eem

We varen de Eem op en stellen vast dat de typering van de almanak in elk geval voor het eerste gedeelte klopt. Het is prachtig windstil weer en de rivier kronkelt door de weilanden. Al snel bereiken we het dorp Eemdijk. Het dorp dateert uit de 15e eeuw en is door middel van een kabelpont verbonden met de overkant van de rivier. We varen door en passeren aan stuurboord de Buitenvaart. De ingang ervan oogt met twee dukdalven midden in het vaarwater niet bepaald toegankelijk. Na een tijdje hebben we aan stuurboord het Ocrieteiland. Het eiland is in beheer bij Natuurmonumenten en er broeden ijsvogels. Het dankt zijn naam aan de allang gefailleerde Ocrietfabriek. Voor de goede orde : ocriet is geen chemische stof maar een soort beton. We varen erlangs en bereiken na enige tijd de plaats Eembrugge. Dat is de voortzetting van het kerkdorp Ter Eem uit 1200. Al snel komen we op een gedeelte met jachthavens. 

Baarn

Tegenover de jachthaven van de watersportvereniging Eemland ligt een uitstekend onderhouden rode platbodem ons tegemoet te glimmen. Hoewel hier de plaats Baarn begint gaat dat niet ten koste van het landelijke karakter van het vaarwater. Ook het clubgebouw van de Baarnse roei- en zeilvereniging De Eem is fraai in de omgeving geïntegreerd. We varen er langzaam langs om de roeiers onze golven te besparen. Tussen Baarn en Amersfoort meandert de rivier door de weilanden en blijven we genieten we van de natuur. Ter hoogte van Soestdijk passeren we daarbij een flink eiland. Daar moet in de 14e eeuw het kasteel Hamelenberg hebben gestaan, waarvan niets meer over is. We vinden het niet erg dat op het eiland nog geen projectontwikkelaars zijn losgelaten. 

Amersfoort

Amersfoort is een eeuwenoud stadje, dat al in 1259 stadsrechten kreeg. Door de industrie valt de entree ervan ons eigenlijk niet mee. Dat wordt anders als we het stadshart naderen. Het laatste gedeelte van de rivier is Amersfoorts passantenhaven : de Eemhaven. Dat is een van alle moderne faciliteiten voorziene jachthaven met aantrekkelijke eetgelegenheden en terrasjes. Er is hier zelfs een strandje, dat ‘Zandvoort aan de Eem’ heet. Aan de stuurboordzijde van de haven meren grote schepen af aan de kade. Aan bakboord zijn lage steigers aangelegd voor de passanten. De passantenhaven eindigt bij de spoorbrug vlak voor de 15e-eeuwse Koppelpoort. Achter die poort begint het stadscentrum. De Koppelpoort is een land- en waterpoort in de ‘nieuwe’ stadsmuur uit het begin van de 15e eeuw. De oudere stadsmuur was toen al voor een groot deel gesneuveld in een grote stadsbrand.