Beroep omstreden damwanden Zwarte Water afgewezen

Rijkswaterstaat wil in Overijssel een serie stalen damwanden slaan tussen Hasselt en Genemuiden in het Zwarte Water. De veiligheid van kanoërs en roeiers komt in het geding wanneer Rijkswaterstaat haar plan doorzet om stalen damwanden in het Zwarte Water te plaatsen. 

Samen met de Koninklijke Nederlandse Roei Bond (KNRB) en de Toeristische Kano Bond Nederland (TKBN) tekende het Watersportverbond beroep aan bij de bestuursrechter. 

Met de damwanden wordt een luwtezone ingericht voor vissen

Met de damwanden, soms wel 900 meter aaneengesloten, wordt tussen de schotten en de waterkant een zogenaamde luwtezone ingericht. Die zijn bedoeld voor vissen, die achter de wanden, zonder dat zij door golfslag worden gehinderd, kunnen paaien. De weerstand tegen het plan heeft al tot zes beroepszaken bij de bestuursrechter geleid. Naast de watersportorganisaties hebben ook de gemeente Zwartewaterland, de gebiedscoöperatie IJsseldelta en Staatsbosbeheer bezwaren tegen het plan. Staatsbosbeheer vraagt zich af wat het nut is van de metalen wand. De natuurorganisatie verwacht dat de damwanden averechts werken voor de vijf vissoorten waar de maatregel voor bedoeld is.

Gevaarlijke hindernissen in het vaarwater

Het beroep van het Watersportverbond richtte zich op het gebrekkige participatieproces en het gebruik van het vaarwater na plaatsing van de damwanden. Bij een gemiddelde waterstand zullen de wanden 50 tot 70 centimeter boven het water uitsteken. Bij hoge waterstanden kunnen de damwanden zelfs onder water verdwijnen. De schotten vormen voor met name de kleine scheepvaart (zeilers, kanoërs en roeiers) gevaarlijke hindernissen. Door watergangen in de uiterwaarden vrij te maken en te verbinden met het Zwarte Water, kan volgens de bond hetzelfde effect bereikt worden. 

Andere argumenten die ten aanzien van de veiligheid door het Watersportverbond naar voren werden gebracht, zijn:

• De veiligheid van vooral kanoërs en roeiers komt in het geding omdat damwanden de golfslag terugkaatsen. Het vaarwater wordt daardoor veel onrustiger.  
• De damwanden worden bovendien tenminste 10 meter uit de oever in het water geplaatst. Hierdoor versmalt het vaarwater zich.
• Mocht je onverhoopt uit je kano of roeiboot vallen, wordt het flink zwemmen om de oever te bereiken. Want de damwanden zijn bij een gemiddelde waterstand 50 tot 70 centimeter hoog. Een zwemmer kan daar niet overheen klimmen. De uittredeplaatsen liggen liefst 300 meter uit elkaar. Dit terwijl Rijkswaterstaat zelf een afstand van 100 meter aanbeveelt.
• Bij een verhoogde waterstand bestaat zelfs de kans dat kanoërs en roeiers door golven over de damwand gezet worden.
• Bij hoogwater zijn de damwanden bijna of helemaal onzichtbaar. Op het Zwarte Water komen regelmatig wisselende waterstanden voor. 

Kamervragen naar aanleiding van vragen over plannen damwanden

Tijdens de beroepszaak, die op 9 maart bij de rechtbank in Zwolle diende, viel op dat de zes beroepszaken dezelfde insteek hadden. Het is jammer dat er met veel partijen pas gesprekken gevoerd werden toen er al een conceptplan op tafel lag. Daarnaast kwamen de meeste gesprekken tot stand op initiatief van de partijen die in een later stadium beroep aan hebben getekend. Het vele verzet tegen het voorgenomen plan heeft ertoe dat Tweede Kamerlid Harry van der Molen (CDA)  Kamervragen stelde over het plan. 

Veiligheid niet in het geding volgens de rechtbank

De rechtbank oordeelde dat er meerdere gesprekken met de sportbonden zijn gevoerd en er geen sprake is van onzorgvuldige voorbereiding van het projectplan. Ook is de rechtbank van oordeel dat de veiligheid niet in het geding is. In de damwanden komt om de 300 meter een opening, zodat een watersporter altijd een van die openingen kan gebruiken om weer terug te komen in het vaarwater. Op ons argument dat de damwanden bij hoog water niet of nauwelijks zichtbaar zijn, antwoordde de rechter dat het bij hoog water niet wenselijk is voor de recreatievaart om dicht bij de oevers te varen. De damwanden komen 10 meter uit de oever te staan. De recreatievaart zou dan dus nog verder uit de oever moeten gaan varen.

Teleurgesteld

Jan van Esseveld, regiovertegenwoordiger van het regioteam Overijssel had gehoopt op een betere uitkomst van het beroep: “We hebben bijvoorbeeld niet veel inzicht in hoe en of de rechter heeft getoetst of er inspraak is geweest,” reageert hij. “En in de damwanden komt om de 300 meter wel een opening, zodat een watersporter altijd een van die openingen kan gebruiken om weer terug te komen in het vaarwater. Maar hoe je bij de wal komt als je uit de kano of roeiboot valt, is ons nog  niet helemaal duidelijk.” Van de andere vijf beroepszaken werden er twee niet ontvankelijk verklaard en drie, waaronder die van het Watersportverbond, ongegrond.