Successen en acties aanpak waterplanten gepresenteerd tijdens Waterplanten Congres

De waterrecreant en watersporter ondervinden grote hinder van langstelige waterplanten zoals fonteinkruid in het IJmeer, Markermeer en Randmeren. Ook ondernemers in deze regio lijden direct en indirect hinder en schade door de waterplanten. 

De afgelopen jaren werkten de provincies Noord-Holland en Flevoland met gemeenten en belangenorganisaties, waaronder het Watersportverbond, in een regionale werkgroep aan duurzame oplossingen en maatregelen die (het vergroten van) de bevaarbaarheid voor de pleziervaart moeten garanderen. De successen, acties en oplossingen van deze unieke samenwerking werden gepresenteerd tijdens een congres, waar alle betrokken partijen bij aanwezig waren.  

Regionale Werkgroep Waterplanten

In 2019 is de Werkgroep Waterplanten Zuidelijk IJsselmeergebied in het leven geroepen waarin Noord-Holland, Gastvrije Randmeren, Flevoland, gemeenten Almere, Huizen, Amsterdam en Hoorn samen met de belangenorganisaties en het ministerie van I&W hebben gewerkt aan oplossingen voor onder andere het beheer van waterplanten. 

Waterplantenbeheer

Overheden en ondernemers in het gebied financieren nu het beheer van de waterplanten. Elke zomer worden zo’n 700 hectare waterplanten in het Markermeer en IJmeer en 600 ha in alle Randmeren (met een accent op Gooi- en Eemmeer) verwijderd. Waterplanten hebben een belangrijke functie bij het behoud van de waterkwaliteit in het Zuidelijk IJsselmeergebied. Bij te grootschalige verwijdering van waterplanten in het Gooi- en Eemmeer is er een risico van een omslag van helder naar troebel water en negatieve gevolgen voor de waterkwaliteit. Zo bleek uit de watersysteemanalyse 2020. 

Innovatief maaiponton voor de Randmeren

Op het congres werd ook de nieuwe Maaiboot 2.0 gepresenteerd voor het Markermeer en IJmeer. Rita Braam, directeur gebiedscoöperatie Gastvrije Randmeren: ‘We zijn als regionale gemeenten, provincies en waterrecreatie zelf aan het roer gaan staan. Er is samen gelobbyd voor investerings- en beheerbudget bij het Rijk en er is geïnvesteerd in vernieuwing zoals een innovatief maaiponton voor de Randmeren.’

Door de capaciteit van deze nieuw te bouwen boot is een heel andere benadering voor het maaien van waterplanten mogelijk en het biedt een meerjarige oplossing voor het behoud van een ruim en veilig vaarwater.

Communicatie met waterrecreanten via de Waterplanten.nu webapp

De communicatie met waterrecreanten over waterplanten is het afgelopen jaar verbeterd door de inzet van een webapp. Waterplanten.nu geeft een duidelijk beeld van de zones waar je wel en geen hinder kunt verwachten. De app geeft ter plekke de waterplant situatie weer voor het hele gebied onder de Houtribdijk tot aan het Ketelmeer. De gemaaide gebieden zijn te zien in de app en worden dagelijks geactualiseerd. Dankzij de gps-functie zie je vanaf je zeil- roei- of motorboot, sloep, surfboard of sup waar je je bevindt ten opzichte van bevaarbaar en minder goed bevaarbaar water. 

Recreatiebetonning bij Hoorn vanaf 2024

Ook op het Markermeer is behoefte aan veilige routes vrij van waterplanten langs de kust tussen de grootste havens. Een van de initiatieven van de Werkgroep was een pilot voor het aangeven van vaargebieden door middel van recreatiebetonning bij Hoorn. De pilot ontstond na eerdere herschikking van de recreatiebetonning voor de pleziervaart in de Randmeren, waardoor waterplant-vrije en gemaaide gebieden duidelijker werden gemarkeerd. 

Na een succesvolle pilot wordt vanaf 2024 de recreatieve betonning op het Markermeer uitgebreid met een groene tonnenlijn van het eiland Marken tot Hoorn, waarmee een doorlopende en veilige vaarroute ontstaat van Amsterdam naar Hoorn. Ook komt er volledige betonning naar de havens van Edam, Volendam, Schardam en Hoorn. 

Verbeterd toekomstperspectief voor nautische veiligheid en zandwinstrategie

Deze betonning is ook de opmaat naar structurele verbetering van de diepte van de vaarroutes en specifieke vaargebieden in het Markermeer door zandwinning, zodat waterplanten niet meer naar de oppervlakte komen. Nu vindt zandwinning vooral plaats in de toch al diepe vaargeulen voor de beroepsvaart. Momenteel wordt gewerkt aan een nieuw zandwinbeleid in de Zandwinstrategie IJsselmeergebied van het Rijk voor 2025-2050. De recreatievaart en waterplanten zijn hierin belangrijke thema’s. 

Niet alleen regionale, maar ook nationale aandacht is nodig

Arno van Gerven, directeur van het Watersportverbond is onder de indruk van de samenwerking en de resultaten die gepresenteerd werden tijdens het congres: ‘Het is bijzonder om te zien wat er met de werkgroep waterplanten, en ook met grote inzet van onze vrijwilligers en watersportverenigingen, de afgelopen jaren bereikt is. Hierdoor zie je hoeveel kennis en initiatieven het oplevert wanneer je samenwerkt, dat is en blijft noodzakelijk met zo’n complexe uitdaging.’ 

‘Helaas groeit het waterplanten probleem letterlijk en figuurlijk sneller dan dat de huidige aanpak aankan. Het is nodig dat het maaien, zoneren en verdiepen in samenhang en in rap tempo worden opgepakt. De situatie speelt zich niet alleen regionaal af, maar is van nationale omvang. Hiervoor is een urgente en strakke regie nodig en we nodigen graag de minister uit om hier op landelijk niveau actie op te ondernemen. Wij gaan ondertussen onverminderd door met de aanpak op regionaal niveau.’